मानसशास्त्राची मूलतत्त्वे
Fundamental of Psychology
Authors:
ISBN:
SKU:
9789385019586
Categories:
BA I, मानसशास्त्र
₹275.00
- DESCRIPTION
- INDEX
सद्य:स्थितीत फार मोठ्या प्रमाणात ताणतणाव, चिंता, भीती, आसक्ती वाढत आहे. त्यामुळे सुख, समाधान मानवी मनापासून दुरावल्या गेले आहे, मानसिक समस्या वाढत आहे त्यामुळे शारीरीक समस्या निर्माण होत आहे. व्यक्तीची जसजसी दमछाक व कोंडी होत आहे तसतसा व्यक्ती केंद्रित होत आहे. त्यातून सुटण्याचे अनेक मार्ग व्यक्ती चोखाळतांना दिसतो, यासाठी सामान्य व्यक्तीलाही ‘मानसशास्त्र’ हा विषय सद्यास्थितीत महत्वाचा, वरदानच ठरत आहे. या पुस्तकातील प्रत्येक प्रकरणांमध्ये प्रत्येक घटक हा व्यवस्थित व साजेश्या सोप्या पद्धतीने मांडण्याचा, उलगडण्याचा प्रयत्न केलेला आहे. ज्यातून विद्यार्थ्यांना व सामान्य व्यक्तीला सुद्धा या पुस्तकातील सर्वच संकल्पना स्पष्ट होतील व जीवन उपयोगी ठरतीलच.
Manasshastrachi Multattve
- मानसशास्त्राची प्रस्तावना आणि पद्धती : प्रस्तावना, व्याख्या; ध्येये – 1) वर्तनाचा शोध 2) वर्तनाचे पूर्वकथन 3) वर्तनाचे स्पष्टीकरण 4) निदान 5) नियंत्रण 6) तुलना 7) समस्या सोडविणे 8) मार्गदर्शन करणे 9) जीवन सुधार; मानसशास्त्राच्या शाखा – 1) संरचनावाद 2) कार्यवाद 3) वर्तनवाद 4) गेस्टाल्टवाद 5) मनोविश्लेषणवाद 6) मानवतावाद 7) जैवीकवाद 8) बोधात्मकवाद 9) उत्क्रांतीवाद 10) सामाजिक-सांस्कृतिकवाद 11) बहुसांस्कृतिकवाद; मानसशास्त्राचा इतिहास; मानसशास्त्राच्या अभ्यासपद्धती – 1) निरीक्षण पद्धती – अ) नैसर्गिक निरीक्षण ब) पद्धतशीर निरीक्षण 2) प्रायोगिक पद्धती, प्रायोगिक पद्धतीचे फायदे, प्रायोगिक पद्धतीचे तोटे 3) मुलाखत पद्धती 4) प्रश्नावली पद्धती 5) सर्वेक्षण पद्धती 6) सहसंबंध पद्धती 7) व्यक्ती अध्ययन पद्धती 8) चिकित्सा पद्धती
- वर्तनाचे जैवीक आधार : प्रस्तावना, चेतापेशी, चेतापेशीची रचना व कार्य, चेतापेशीचे भाग – अ) वृक्षिका ब) पेशी शरीर क) अक्षतंतू ड) पेशीकेंद्र इ) सिमापुच्छ ई) चेतासंधी बोंड; चेतापेशीचे प्रकार – 1) वेदनवाही चेतापेशी 2) कार्यवाही चेतापेशी 3) समायोजक चेतापेशी; चेतावेगाची क्रिया, सर्व वा नैक नियम, अनुत्तेजन काळाचे प्रकार – 1) निरपेक्ष अनुत्तेजक काळ 2) सापेक्ष अनुत्तेजन काळ, चेतासंधी, चेतासंस्था; चेतासंस्थेचे वर्गीकरण – अ) केंद्रिय चेतासंस्था – अ) मेंदू – 1) चेताक्षेपक 2) अधश्चेताक्षेपक 3) प्रमस्तिष्क बाह्यक 4) लहान मेंदू 5) मध्यांग 6) सेतू 7) मध्यमेंदू 8) जालरचना बंध 9) किनारी संस्था 10) प्रमस्तिष्क गोलार्ध ब) मेरुरज्जू – सिमावर्ती चेतासंस्था – 1) कायिक चेतासंस्था 2) स्वायत्त चेतासंस्था
- बोधनिक प्रक्रिया : व्याख्या; अवधानाचे प्रकार – 1) ऐच्छिक अवधान 2) अनैच्छिक अवधान 3) स्वाभाविक अवधान; अवधानाला प्रभावीत करणारे घटक – तीव्रता, आकारमान, विरोध, स्थान, वेगळेपणा, नाविन्य, गती, गरज, प्रेरणा, अपेक्षा, विन्यास, अभिरुची, सवय, भावना, अभिवृत्ती, मूल्ये; अवधानाची वैशिष्ट्ये – 1) अवधान विस्तार 2) अवधान विचलन 3) अवधान विभाजन 4) अवधान विकर्षण
- संवेदन : संकल्पना, व्याख्या, संवेदनामधील जैविक घटक; संवेदन संगठन – 1) समग्रता नियम 2) आकृती पार्श्वभूमी नियम; संवेदन आणि पूर्वानुभव, संवेदन संरक्षण; स्थान संवेदन – 1) परिस्थितीतील वस्तू व दृष्टीपटलावरील प्रतिमा 2) दृष्टीकोन नियम 3) विभेदन क्षमता 4) चौकट किंवा आकृतीबंध; घनता संवेदन – अ) एकनेत्रीय सूचक ब) द्विनेत्रीय सूचक; संवेदनाचे निर्धारक घटक – अ) आंतरीक घटक – मनोन्यास, पूर्वानुभव, बोधात्मकता, परिचय, भावना, गरजा, आवड ब) संवेदन निर्धारक इतर घटक – वातावरण, ज्ञानेंद्रिय क्षमता, मेंदू प्रक्रिया; भास – 1) आकार व त्रिमितीय भास 2) गतीसंबंधी भास
- अध्ययन : संकल्पना, व्याख्या; अध्ययनाचे प्रकार – 1) शाब्दिक अध्ययन 2) कारक अध्ययन 3) समस्या परिहार; अध्ययन पद्धती – 1) प्रयत्न प्रमाद पद्धती 2) अभिजात अभिसंधान 3) साधक अभिसंधान; अभिजात अभिसंधान व साधक अभिसंधान यातील फरक 4) अनुकरण पद्धती; महत्वाच्या अध्ययन पद्धती – 1) सुटकेपोटी अध्ययन 2) अपगम अध्ययन 3) शिक्षा 4) मर्मदृष्टी अध्ययन 5) सुप्त अध्ययन; अध्ययन संक्रमण – 1) धनात्मक संक्रमण 2) ऋणात्मक संक्रमण 3) शून्य संक्रमण; शरीर अवयवातील संक्रमण – 1) द्विभागीय संक्रमण 2) पक्ष संक्रमण 3) विरुद्ध पक्ष संक्रमण
- समस्या परिहार : स्वरुप; समस्या परिहाराची वैशिष्ट्ये – समस्येची जाणिव, अनेक घटकांचा शोध, समस्या उत्तर, तपास; समस्या परिहाराची तंत्रे – 1) प्रयत्न प्रमाद पद्धती 2) यांत्रिक पद्धती 3) अल्गोरीदम 4) साधन साध्य विश्लेषण 5) सादृश्यमान 6) तर्क पद्धती; समस्या परिहारात येणार्‍या अडचणी – निरुत्साहीपणा, आत्मविश्वासाची कमतरता, उपस्थित प्रश्नाचा विचार न करणे, भावनिक अस्थिरता, मानसिक अदृढता
- स्मृती : संकल्पना, व्याख्या; स्मृती प्रक्रिया – 1) संकेतन 2) साठवण 3) प्रत्यानयन; स्मृतींच्या अवस्था/प्रकार – अ) वेदनीक स्मृती – 1) प्रतिमा स्मृती 2) प्रतीध्वनी स्मृती ब) अल्पकालिक स्मृती क) दिर्घकालीक स्मृती; धारणा मापन पद्धती – प्रत्यावाहन, प्रत्याभिज्ञान, पुर्नध्ययन, पुनर्रचना; स्मृतीसुधारण्यासाठीची स्मृतीसुधारविद्या तंत्रे – 1) संकेत तयार करणे 2) खंड विभाजन 3) प्रतिमांचा वापर 4) साहित्याचे संगठन 5) प्रश्न पद्धती 6) डट3ठ पद्धती 7) अवधान 8) खाऊन-पिऊन अभ्यासाला बसणे; स्मृतीविषयक प्रारुपे किंवा सिद्धांत – 1) दृढीभवन सिद्धांत 2) द्विस्मृती सिद्धांत 3) बहुलक प्रारुप 4) संस्करण पातळी सिद्धांत 5) समांतर वितरीत संस्करण दृष्टीकोन
- विस्मरण : व्याख्या, विस्मरण वक्र; विस्मरण सिद्धांत – 1) व्यत्यय सिद्धांत 2) स्मृती र्‍हास सिद्धांत; पुनर्रचनात्मकता, प्रत्यानयन अपयश; स्मृतीलोप – अ) बाल्यवयीन स्मृतीलोप ब) स्वप्नांचा स्मृतीलोप क) संरक्षणात्मक स्मृतीलोप ड) जैवीक स्मृतीलोप – पूर्वकालीक स्मृतीलोप, उत्तरकालीक स्मृतीलोप
- प्रेरणा : व्याख्या, प्रेरणा चक्र; प्रेरणांचे प्रकार – अ) जैविक प्रेरणा – 1) भूक – अधश्चेताक्षेपक, जठराचे आकुंचन, शरीरातील चरबी, रक्तशर्करा, सामाजिक सांस्कृतिक घटक 2) तहान – घशाची कोरड, रक्त प्रमाण, पेशीतील द्रव पदार्थाचे प्रमाण 3) निद्रा 4) लैंगिक प्रेरणा ब) सामाजिक प्रेरणा – 1) संपादन प्रेरणा 2) प्रभुत्व प्रेरणा 3) आक्रमण प्रेरणा 4) सहवास प्रेरणा 5) प्रतिष्ठा प्रेरणा 6) स्वीकृतीची प्रेरणा; प्रेरणेची वर्चस्व श्रेणी – 1) शारीरिक प्रेरणा 2) सुरक्षिततेची प्रेरणा 3) प्रेम व तद्भावनेची प्रेरणा 4) स्व-आदरभावाची प्रेरणा 5) आत्मवास्तविकीकरणाची प्रेरणा; प्रेरणेचा शारीरिक व मानसशास्त्रीय आधार – 1) प्रचोदन सिद्धांत 2) प्रलोभन सिद्धांत 3) इष्टतम जागरण सिद्धांत 4) यर्क्स डॉडसन नियम; प्रेरणेचे मापन – 1) प्रश्नावली 2) चाचणी 3) प्रक्षेपण तंत्र 4) परिस्थितीकीय चाचण्या; वर्तनावर प्रेरणेचा परिणाम, आंतरीक प्रेरणा, बाह्य प्रेरणा; आंतरीक प्रेरणेवर प्रभाव टाकणारे घटक
- प्रेरणा संघर्ष : प्रस्तावना, संघर्षाचे स्वरूप; प्रकार – 1) उपगम-उपगम संघर्ष 2) अपगम-अपगम संघर्ष 3) उपगम-अपगम संघर्ष 4) द्विउपगम-अपगम संघर्ष; संघर्ष सोडविण्याचे मार्ग – अ) संघर्ष सोडविण्याचे प्रत्यक्ष मार्ग – 1) निवड 2) तडजोड 3) माघार ब) संघर्ष सोडविण्याचे अप्रत्यक्ष मार्ग – 1) वृथा समर्थन 2) परागमन 3) प्रतीपुरण 4) भावविस्थापन 5) प्रक्षेपण 6) दिवास्वप्न 7) निरोधन
- भावना : व्याख्या, भाव आणि भावना यामधील फरक; भावनेतील शारीरिक परीवर्तन – 1) हृदय गती 2) पचनक्रियेत बदल 3) श्वसनक्रियेत वाढ 4) स्नायुतील बदल 5) रक्तातील रासायनिक बदल; भावनांमधील शरीरबाह्य होणारे बदल – 1) चेहर्‍यावरील बदल 2) शारीरिक स्थितीमध्ये बदल 3) आवाजातील बदल; भावनांमध्ये लिंबीक संस्थेची भूमिका, भावनेचे मापन, भावनेचा वर्तनावर होणारा परिणाम; भावनेचे शारीरिक व मानसशास्त्रीय आधार – 1) जेम्स लॅग सिद्धांत 2) कॅनन-बार्ड सिद्धांत 3) शैक्टर सिंगर सिद्धांत 4) बोधात्मक निर्धारण सिद्धांत 5) विरुद्ध प्रक्रिया सिद्धांत
- बुद्धिमत्ता : संकल्पना, स्वरूप, बुद्धिमत्तेची व्याख्या; बुद्धिमत्तेचे प्रकार – 1) अमूर्त बुद्धी 2) यांत्रिकी बुद्धी 3) सामाजिक बुद्धी; बुद्धिगुणांकाची संकल्पना, विचलन बुद्धिगुणांक, बुद्धिगुणांकाचे वर्गीकरण; बुद्धिमत्ता चाचणीचे मापन – 1) स्टॅनफोर्ड बीने बुद्धिमापन चाचणी 2) वेश्लर बुद्धिमापन चाचणी 3) सामुहिक चाचणी; बुद्धिमत्ता चाचण्यांचे प्रकार – अ) शाब्दिक चाचणी – 1) शाब्दिक वैयक्तिक चाचणी 2) शाब्दिक सामुहिक चाचणी ब) अशाब्दिक चाचणी – 1) अशाब्दिक वैयक्तिक चाचणी 2) अशाब्दिक सामूहिक चाचणी; सृजनशीलता – सृजनशीलतेचे स्वरूप, सृजनशीलतेची व्याख्या; सृजनशीलतेची वैशिष्ट्ये – 1) उद्दिष्ट्ये 2) प्रक्रिया 3) कलाकृती निर्मिती 4) नवीनता 5) पूर्वानुभव 6) नियंत्रीत कल्पना; सृजनशीलतेचे उपयोग – 1) सामाजिक लाभ 2) वैयक्तिक लाभ 3) समाधान 4) समृद्धता 5) प्रगती; सृजनशीलता आणि बुद्धिमत्ता; बुद्धिमत्तेचे सिद्धांत – 1) एक घटक सिद्धांत 2) जी घटक सिद्धांत 3) प्राथमिक मानसिक क्षमता सिद्धांत 4) विविधांगी बुद्धिमत्ता सिद्धांत 5) बहुघटक सिद्धांत 6) त्रिचाप सिद्धांत 7) अधिश्रेणी सिद्धांत
- व्यक्तिमत्व : स्वरूप, व्याख्या; व्यक्तिमत्वाचे मापन – 1) प्रक्षेपण चाचणी – अ) रोर्शा शाई – डाग चाचणी ब) कथा वस्तू आसंवेदन चाचणी 2) कागद-पेन्सील चाचणी 3) मुलाखत 4) निरीक्षण पद्धती; समाज सांस्कृतिक सिद्धांत; गुणविशेष आणि प्रकार दृष्टीकोन – प्रकार दृष्टीकोन – 1) हिप्पोक्रेटस 2) क्रेश्मर 3) शेल्डन; गुणविशेष दृष्टीकोन – 1) गार्डन ऑलपोर्टचा सिद्धांत 2) कॅटलची घटक उपपत्ती; व्यक्तिमत्वाचे निर्धारक घटक – 1) अनुवंश 2) परिस्थिती किंवा पर्यावरण; व्यक्तिमत्वाचे सिद्धांत – 1) मनोविश्लेषात्मक सिद्धांत – इदम, अहम्, परमअहम्, मौखिक अवस्था, गुदावस्था, शिश्न अवस्था, सुप्तावस्था, लिंगनिष्ठ अवस्था 2) एरीक्सनचा व्यक्तिमत्व सिद्धांत – मौखिक संवेदन अवस्था, स्नायुवीक गुदावस्था, क्रियात्मक जननेद्रिंय अवस्था, सुप्तावस्था, किशोरावस्था, पूर्व प्रौढावस्था, मध्य प्रौढावस्था, पूर्ण प्रौढावस्था 3) आयझेंकचा व्यक्तिमत्व सिद्धांत 4) मानवतावादी सिद्धांत
RELATED PRODUCTS
Related products
-
सकारात्मक मानसशास्त्र
₹235.00 -
प्रगत शैक्षणिक मानसशास्त्र
₹325.00 -
समुपदेशन मानसशास्त्र
₹250.00 -
आधुनिक सामान्य मानसशास्त्र
₹195.00
