मातृत्व या विश्वातील महान सृजनता आणि संस्कार आहे. ‌‘आई-अपत्याचे’ प्रेम प्रत्यक्ष परमेश्वरालाही गवसलेले नाही. गर्भसंस्काराचा आणि भारतीयांचा अनन्यसंबंध आहे. प्राचीन भारतीयांची जगाला मिळालेली ती एक देणगी आहे. गर्भसंस्काराची आवश्यकता जशी जननी आणि जन्मभूमीसाठी आहे तशीच ती कुटुंब सौख्यासाठी आणि कल्याणासाठी आहे. पती-पत्नी या उभयतांनी भावी जीवनाची फक्त काळजी चिंता करण्यात वेळ दवडू नये तर त्यांनी गर्भावस्थेचा परिपूर्ण आनंद उपभोगावा; निरोगी स्वस्थ बालक जन्माला यावेत, तसेच त्यांच्या पोषणाच्या योग्य ती काळजी घेण्यात यावी यासाठी हे संस्कार अत्यावश्यक आहेत. प्रसुतीपूर्वीची निगराणी जेवढी आवश्यक आहे तेवढी प्रसुतीनंतरही व्यवस्थापन अत्यावश्यक आहे. प्राचीन भारतीयांनी शुद्ध बीजासाठी अन बुद्धीमान व आरोग्यसंपन्न प्रसुतीसाठी संस्काराचा मार्ग अवलंबला. संस्कारक्षम उत्तम, कुशाग्र बुद्धीमत्तेची, सशक्त, सर्वगुणसंपन्न पिढी निर्माण करायची असेल तर संस्कार जपलेच पाहिजे. संस्काराची सुरुवात गर्भसंस्कारापासूनच होते. तांत्रिक-वैज्ञानिक, स्पर्धात्मक या बुद्धीमान युगात सक्षम आणि संस्कार संपन्न होण्याचा मूलभूत पाया मुलांच्या जन्माच्या आधीपासून घालणे महत्त्वाचे आहे. त्याचसाठी उत्तम स्वास्थ्य, स्वभाव आणि कुशाग्र बुद्धीमत्तेच्या संततीसाठी गर्भाधान व गर्भसंस्काराची आवश्यकता आहे.

Garbhasanskar

21व्या शतकात लैंगिक शिक्षण मानवी जीवनासाठी अत्यावश्यक स्वरुपाचे शिक्षण आहे. समाजात असलेल्या अनेक गंभीर प्रश्नांपैकी एक असा हा प्रश्न असून समाजातील सामाजिक नियंत्रणे संयमपूर्वक, स्वास्थपूर्वक सर्वांकडून पाळली जावी यासाठीही लैंगिक शिक्षणाची देणे ही काळाची गरज आहे. सद्य:स्थितीत गतिमान आणि बदलती जीवनपद्धती यामुळे आईवडील आणि मुलांमधील संवाद कमी झाला आहे. शारीरिक बदलांची इत्थंभूत माहिती मुलामुलींना मिळाली नाही, तर त्यांच्यात न्यूनगंड निर्माण होतो. सामाजिक जीवनापासून दूर जाऊन त्यांच्यात एकलकोंडेपणा वाढतो. वाढत्या वयानुसार मुलामुलींमध्ये होणार्‍या शारीरीक बदलांची माहिती त्यांना आवश्यक तेव्हा आणि वेळेत मिळाल्यास त्यांच्यात गैरसमज निर्माण होणार नाहीत. त्यांच्यात आरोग्याची काळजी घेण्याची सवय निर्माण होऊन शारीरिक स्वास्थ्याबरोबर त्यांचे मानसिक व भावनिक स्वास्थ टिकून राहील. परिणामी सुदृढ समाजाची निर्मिती होईल.
मुलामुलींना लैंगिक शिक्षणाची जबाबदारी ही सर्वांची असून त्यात आई-वडील किंवा पालक, शिक्षक तसेच समाजसेवी संस्था व सरकार यांचा देखील समावेश होतो. वैज्ञानिक आणि तांत्रिक युगामध्ये परंपरावादी, जुन्या बुरसटलेल्या विचारांना थारा देणे योग्य नाही. अल्पायुषी असलेल्या मानवी जीवनात आरोग्य स्वास्थासाठी योग्य वेळेस योग्य शिक्षण देणे आवश्यक आहे.

Bharatiya Langik Shikshan

‘सुंदरता’ ही मानवी मनाची, भावनेची आणि त्याच्या संवेदनशीलतेची प्रतिक्रिया असते. शरीराच्या निरोगी अवस्थेत मनाची आनंददायीवृत्ती दडलेली असते. मन चांगलं तर शरीरही चांगलं असं मानले जाते. इंद्रियांच्या संवेदनशीलतेतून सत्य-शिव आणि सुंदराची अनुभूती ही मानवी भावनेची अनुभूतीनिष्ठता असते. म्हणून सुंदरतेची व्याख्या ही मानसिक, भावनिक आणि त्यानंतरच्या सर्जनशीलवृत्तीच्या स्थितीवर अवलंबून असते. रंग, रूप, गंध, नाद-स्पर्शात्मक भावनांच्या आनंदनिधान वृत्तीचा प्रभाव हा सुंदरतेच्या आकलनाचा एक अविभाज्य भाग असतो. त्यातूनच आरोग्यशास्त्र, सौंदर्यशास्त्र, रसशास्त्र आणि आयुर्वेदादि पॅथींचा संदर्भ निर्माण होतो. “शरीरं आद्यं खलु धर्म साधनम्” असं म्हटलं जाते.

सौंदर्य आणि प्रसाधने, सौंदर्य आणि उपचार, सौंदर्य आणि व्यक्तिमत्व, सौंदर्य आणि जीवनानंद इत्यादी बाबतचे हे संग्रहित-एकत्रित विचारांचे मार्गदर्शन लेखक मोठ्या कौशल्याने प्रस्तुत ग्रंथात करतात. ‘एकनूर आदमी तो दसनूर कपडा’ अशी एक म्हण आहे. तसेच माणसाचा ‘नूर’ बदलवून टाकणारे सौंदर्य-प्रसाधन व उपचार पद्धतीचे हे प्रशिक्षण व प्रबोधन करणारे पुस्तक वाचकांना निश्चितच आवडेल असे झाले आहे. आज ‘ब्युटीपार्लर’ आणि ‘ब्युटीशिअन’ हा मानवी जीवनाच्या सुंदरतेच्या प्रवासातला अविभाज्य भाग झाला आहे. ती भावनिक, मानसिक भूक आहे. म्हणून जाणीव जागृती करणारे ‘सौंदर्यापचार’ हे पुस्तक नव्या पिढीस वरदान ठरेल अशी आशा वाटते. बालकवींनी आपल्या एका निसर्ग कवितेत म्हटले आहे “सुंदरतेच्या सुमनावरचे दंव चुंबुनी घ्यावे.” या ओळीचा ऐहिक, लौकिक, आध्यात्मिक तसेच सौंदर्यशास्त्रीय विचार ‘सौंदर्योपचार’ ग्रंथातून वेगळ्या अर्थाने प्रतीत होतो.

Soundaryshastra