तर्कशास्त्र व वैज्ञानिक क्षेत्रातील प्रगतीचा आधार घेवून विचारवंत समाजात निर्माण होणाऱ्या विविध पेचांचे समाधान शोधतो व त्याद्वारे नवा विचार, नवीन जीवनपद्धतीचा जन्म होतो. त्याद्वारे सामाजिक, धार्मिक, आर्थिक व राजकीय संरचनेत वेगवेगळे प्रयोग सिद्ध होतात व त्याद्वारे समाजपरिवर्तन घडून येते. याच वैचारिक अधिक्याचा आधार घेवून समाजात वेगवेगळ्या चळवळी उभ्या राहतात. विचारवंतांच्या नवीन मांडणीतून अपूर्णतेची जाणीव होऊन नवा विचार, नवे भान आणि नवीन ज्ञानाची प्रक्रिया जन्मास असते. म्हणून तत्वचिंतक हे आधुनिकतेचे वाहक ठरतात. त्याच्या आधारावर समाजातील विविध संस्था, राज्य, धर्म इत्यादीचे स्वरूप बदलत असते. सर्व संस्थेतील प्राचीन परंपरा, विचार, श्रद्धा, मिथके आणि अमुलाग्र परिवर्तने घडवू आणण्यात विचारवंताचे योगदान खूप मोलाचे ठरते.
प्रस्तुत ग्रंथात प्लेटो, ॲरीस्टॉटल, निकोलो मॅकेव्हली, थॉमस हॉब्ज, जॉन लॉक, जीन जेक्स रूसो, जेरेमी बेंथम, जॉन स्टुअर्ट मिल, जॉर्ज विल्हेम हेगेल, थॉमस हील ग्रीन, कार्ल मार्क्स, हेरॉल्ड लास्की या विचारवंतांच्या तत्वज्ञान, राज्य, युद्ध, स्वातंत्र्य, नागरी समाज, शासन, आदर्श, स्त्रीस्वातंत्र्य, हक्क व अधिकार, शिक्षण, क्रांती, सामाजिक परिवर्तन, समानता, विश्वबंधुत्व इत्यादी विविधांगी मुद्द्यांचे सविस्तर विवेचन केले आहे.

Pashchimatya Rajkiya Vicharwant

भारताच्या राजकारणाचे गतिशील स्वरूप लक्षात घेवून भारताच्या घटनाक्रमात, घडामोडीत झालेल्या बदलाचे वस्तुनिष्ठ विश्लेषण प्रस्तुत पुस्तकात करण्यात आले आहे. प्रस्तुत पुस्तकात भारतीय संविधानाच्या मुलभूत संरचनेला आधार मानून भारतीय राजकारणाचे व्यावहारिक अध्ययन करण्याचा प्रयत्न करण्यात आला. भारताचा सांविधानिक इतिहास, भारतीय संविधानाची निर्मिती, प्रस्तावना, नीतिनिर्देशक तत्त्वे, मुलभूत अधिकार व कर्तव्ये, भारताची संघराज्यात्मक व्यवस्था केंद्र व राज्य संबंध व त्यांच्यातील तणावग्रस्त क्षेत्र, केंद्रीय कार्यकारीमंडळ, केंद्रीय विधिमंडळ, भारताची न्यायव्यवस्था व व सर्वोच्च न्यायालय, जनहितवाद व न्यायालयीन सक्रियतावाद, संविधान दुरुस्तीची प्रक्रिया, राज्याचे कार्यकारी मंडळ, राज्याचे विधिमंडळ, उच्च न्यायालय, भारतात संसदीय शासनव्यवस्थेचा इतिहास व गुणदोष, भारतातील पक्षव्यवस्था, प्रादेशिक पक्ष व्यवस्था, भारताच्या राजकारणात विरोधी पक्षाची भूमिका, भारतातील निर्वाचन व्यवस्था, निर्वाचन मंडळ, निर्वाचन व्यवस्थेचे दोष, निवडणूक सुधारणा, भारताच्या राजकारणात जातीयतेची, धर्माची, वर्गाची, सांप्रदायिकतेची व वांशिकतची भूमिका, भारताच्या राजकारणावर प्रादेशिकतेचा प्रभाव, भारतातील आरक्षणाचे राजकारण, भारतातील मागास वर्गाचे व भारतातील अल्पसंख्याकाचे राजकारण, भारतातील आतंकवादाचे राजकारण, भारतातील राजकीय गुन्हेगारीकरण, भारतातील पक्ष बदलाचे राजकारण, भारतातील आघाडीचे राजकारण, भारतातील लिंग भेदभावाचे राजकारण, भारतीय राजकारणातील भ्रष्टाचार, भारतातील दबावगट, भारतातील सामाजिक चळवळी, भारतातील नियोजित विकासाचे राजकारण, भारतातील विविध आयोग व संस्था, भारतातील पंचायतराज व्यवस्था व समस्या याचे अद्ययावत व सविस्तर विश्लेषण करण्याचा प्रयत्न करण्यात आला. भारतीय राजकारणाच्या स्वरूपाची अनुभवाधिष्ठित व्यावहारिक व सैद्धांतिक बाजू मांडण्याचा प्रयत्न प्रस्तुत पुस्तकात केला आहे.

वैज्ञानिक शोध, तंत्रक्रांती, वेगवेगळ्या विचारवंतांनी दिलेले वैचारिक योगदान यातून सामाजिक प्रबोधन घडून आले व त्यासोबत समाजातील विविध स्वरूपाच्या धार्मिक, आर्थिक, सामाजिक व राजकीय संस्थांमध्ये मोठ्या प्रमाणात बदल झालेत व त्याअनुषंगाने विशेषीकरणाच्या आणि सुक्ष्म अध्ययन पद्धतीद्वारे अध्ययनाच्या नवीन पद्धती विकसित होऊन नवीन ज्ञानशाखा, उपशाखा विकसित झाल्यात. समाजाच्या नवीन गरजा, नवीन प्रश्न, नवे पेच सोडविण्यासाठी नवीन आकलन स्विकारून नवीन ज्ञानशाखा विकसित होतात त्यातून मानवाशी निगडीत भिन्न भिन्न विषय अभ्यासासाठी विशेषीकरणाच्या पद्धतीने नवीन ज्ञानशाखा, राजकीय मानववंशशास्त्र, राजकीय समाजशास्त्र, राजकीय भूगोल, राजकीय अर्थशास्त्र इत्यादीचा उगम प्रामुख्याने 19 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात झाल्याचे दिसून येते.
प्रस्तुत ग्रंथात राजकीय समाजशास्त्राचा परीचय, राजकीय समाजशास्त्राचे दृष्टीकोन, राजकीय व्यवस्था, राजकीय संस्कृती, राजकीय सामाजीकरण, राजकीय सहभाग, राजकीय अभिजन, राजकीय आधुनिकीकरण, राजकीय विकास, राजकीय संसूचन, राजकीय भरती, राजकीय नेतृत्व, लोकमत, राजकीय विचारसरणी, सत्ता, शक्ती, प्रभाव, अधिमान्यता इत्यादी विविधांगी मुद्द्यांचे सविस्तर विवेचन केले आहे.

Rajkiya Samajshastra